Wettelijk kader
Het politieke systeem in Vlaanderen is complex en bestaat uit vele niveaus, wat een directe invloed heeft op het plannen, aanbieden en opvolgen van kunst- en cultuureducatie. -Prof. Anne Bamford
Aanzet
In februari 2002 verklaren de toenmalige Vlaamse ministers van Onderwijs en van Cultuur zich om in gezamenlijk overleg een beleid te ontwikkelen op de verschillende niveaus waar Cultuur en Onderwijs elkaar raken: de schooltijd, de vrije tijd en de professionele tijd. Beide ministers namen gezamenlijk en ieder van hun kant verschillende initiatieven ter uitvoering van dit protocol. Om een structurele dialoog tussen de twee beleidsdomeinen te voeren, werden vier adviesgroepen en één stuurgroep geïnstalleerd. Sindsdien vindt er regelmatig overleg plaats tussen beide administraties met het oog op informatie-uitwisseling en samenwerking rond bovenvermelde thema’s. CANON Cultuurcel vormt op dit vlak de voor de hand liggende partner binnen het Beleidsdomein Onderwijs en Vorming. Zo werden verschillende onderzoeken en publicaties samen voorbereid en zetelen verschillende ambtenaren uit het Vlaams Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media in stuurgroepen van de Canon Cultuurcel, rond zowel onderzoek als de jurering van projecten met het oog op subsidiëring (b.v. LABOprojecten, INgeBEELD en Dynamo2).
2006-2009
In 2006-2007 voerde prof. Anne Bamford, hoogleraar aan de Wimbledon School of Arts, in Vlaanderen een evaluatief onderzoek naar de aard, draagwijdte en invloed van kunst-en cultuureducatie op kinderen en jongeren. Het onderzoek had als doel een uitgebreide hoeveelheid gegevens te verzamelen over de omvang en kwaliteit van kunst-en cultuureducatie in Vlaanderen. Dit resulteerde in het rapport 'Kwaliteit en Consistentie. Kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen'.
'Kwaliteit en Consistentie. Kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen'
Prof. Anne Bamford
Via de Vlaamse Overheid
In antwoord hierop richtte Vlaams minister voor Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke een commissie en een klankbordgroep op. Hij betrok hierbij ook Vlaams minister Bert Anciaux in zijn bevoegdheid voor Cultuur en Jeugd. De commissie kreeg als taak om, mede op basis van een kritische toets van de aanbevelingen uit het rapport Bamford, een aantal concrete voorstellen voor te leggen voor betere kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen. Een klankbordgroep gaf voorts de verschillende betrokken instellingen en sectoren (de onderwijsnetten en hun begeleidingsdiensten, het DKO, de lerarenopleiding, de bibliotheken, culturele centra en steunpunten en de cultuur- en kunsteducatieve sector …) de gelegenheid hun mening te formuleren over de door de commissie geformuleerde voorstellen.
Gedeeld / Verbeeld.
Eindrapport van de Commissie Onderwijs en Cultuur
Eveneens in september 2008 presenteerde minister Anciaux de ‘Beleids- en actienota over cultuureducatie in de beleidsvelden Cultuur en Jeugd’, getiteld Smaakmaker. Met die nota wilde hij de geleverde inspanningen op het vlak van cultuureducatie kaderen, hen terug in de schijnwerpers plaatsen en tegelijk ook nieuwe perspectieven aanreiken. De aandacht voor cultuureducatie is immers onlosmakelijk verbonden met het Vlaamse cultuurbeleid.
Smaakmaker
Bert Anciaux
Een eerste initiatief dat tegemoet kwam aan de gedeelde bekommernissen die zowel in Gedeeld/Verbeeld als in Smaakmaker werden geformuleerd, was de formalisering van het intern ambtelijk overleg binnen CJSM als ‘ankerpunt’ voor cultuureducatie. Dat fungeerde als aanspreekpunt m.b.t. cultuureducatie voor actoren in het eigen beleidsdomein, maar ook voor spelers uit andere beleidsdomeinen (waaronder CANON Cultuurcel) en op andere beleidsniveaus. De bestaande – informele – ambtelijke overleggroep cultuureducatie, gecoördineerd door het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media en met vertegenwoordiging van de verschillende entiteiten, werd geformaliseerd en omgedoopt tot ACCE: Ambtelijke Coördinatie CultuurEducatie.
Ongeveer tegelijkertijd met de commissie Cultuur en Onderwijs, ging een werkgroep inhoudelijke vernieuwing deeltijds kunstonderwijs aan de slag. De werkgroep omvatte diverse subwerkgroepen met deskundigen uit het werkveld en uit verwante sectoren binnen en buiten het onderwijs. Dat proces leidde met Verdieping/Verbreding tot een afzonderlijk rapport over het deeltijds kunstonderwijs (DKO). Het rapport wil perspectieven openen op een inhoudelijke vernieuwing van DKO en schuift een dubbele missie naar voor: het organiseren van artistieke opleidingen voor de actieve cultuurparticipant én het bevorderen van kunst- en cultuureducatie in het kleuter- en leerplichtonderwijs. Complementariteit en dwarsverbindingen met de brede onderwijs- en cultuursector zijn belangrijke uitgangspunten.
Verdieping/Verbreding
commissie Cultuur en Onderwijs
2009-2014
De beleidsnota cultuur 2009-2014 verbindt cultuureducatie onlosmakelijk met het begrip culturele competentie, dat gezien wordt als het vermogen om keuzes te maken en zelfstandig, kritisch en creatief te kunnen omgaan met de cultuurgoederen en –uitingen die ons omringen, maar ook met het ruimere sociaal-cultureel en maatschappelijk gebeuren. Kortom, een essentiële competentie om de uitdagingen van vandaag en morgen aan te gaan.
De resultaten van de Participatiesurvey 2009 wezen andermaal op de significante impact van cultuureducatie en de opbouw van eigen ‘cultureel kapitaal’ tijdens de kindertijd voor deelname aan cultuur als volwassene. Investeren in cultuureducatie betekent dus investeren in de ontwikkeling van de talenten en vaardigheden van elk kind, elke jongere en elke volwassene. Cultuur emancipeert en versterkt sociale banden tussen mensen. Cultuur geeft vorm en inhoud aan de gemeenschap (sociale ontplooiing) en versterkt het individu (zelfontplooiing). Streven naar levenskwaliteit en welvaart in Vlaanderen gaat hand in hand met een verhoging van de participatie, van een gevarieerde en creatieve cultuurbeleving en -deelname. Hierop bouwen de werkteksten van het Atelier Competentieverwerving en –waardering stimuleren van het Cultuurforum 2020 voort.
In de beleidsnota 2009-2014 van cultuur is er spijitig genoeg niet veel te vinden over kunsteducatie.
Op voorstel van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege en Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Pascal Smet keurde de Vlaamse Regering op 19 juli 2013 de conceptnota Cultuureducatie "Doorgroeien in cultuur" goed.
Deze nota zet een strategisch beleidskader uit voor cultuureducatie voor volwassenen (18-plussers). Ze geeft een toelichting bij de huidige beleidsvisie en doelstellingen. Tegelijk zet ze enkele lopende of toekomstige acties en initiatieven die daartoe bijdragen, in de kijker.
Doorgroeien in cultuur is een aanvullende, complementaire nota bij "Groeien in cultuur" en vertrekt dus net als de vorige nota van de behoefte aan meer overkoepelend beleid inzake cultuureducatie, ditmaal voor 18-plussers.
Doorgroeien in cultuur
Joke Schauvliege & Pascal Smet
2014-
In volle spanning wachten we op een nieuws.
